Opinie gepubliceerd in De Volkskrant op 30 juli 2012 onder de titel ‘Jolande, houd op nu met dat kansloze geflirt met het CDA’.
Het gedoe in GroenLinks houdt niet op. Met lede ogen zie ik aan hoe mijn partij zich allengs ongeliefder en irrelevanter maakt. En het is nog niet eens zozeer de machtsstrijd in de fractie of het gestuntel van de partijleiding rondom de kandidaatstelling van Tofik Dibi voor het lijsttrekkerschap, dat leden en kiezers afschrikt.
Ook de valse tonen waarmee scheidend Kamerlid Ineke van Gent de aftocht blaast, doen er minder toe dan sommige politieke commentatoren suggereren. In komkommertijd is elke Haagse augurk al gauw een vrucht die gretig wordt geoogst en als zure bom wordt aangeprezen op de opiniepagina’s.
Samenredzaamheid?
Nee, wat mij als lid en kiezer tot wanhoop drijft is dat de leider van mijn partij nota bene in verkiezingstijd doodleuk beweert dat ‘wij’ – dus ik ook – een visie op de samenleving delen met, Godbetert, het CDA! Want, zo zegt Jolande Sap in HP/De Tijd, ‘samenredzaamheid is belangrijk voor GroenLinks’, en dat herkent zij in het CDA. WTF? – exusez le mot – wat is dat? Geen idee wat samenredzaamheid politiek betekent, en ik begrijp al helemaal niet wat het te maken heeft met ‘groen’ of ‘links’.
Misschien heb ik even wat gemist. Ik was niet op het partijcongres vorige maand. Maar ik heb van niemand gehoord dat daar een motie in stemming is gebracht die ons naar de verkiezingen leidt als een partij die samenredzaamheid als slogan propageert.
Als je even duikt in de archieven van de Volkskrant, dan kun je het plaatsen als iets dat is bedacht door publicist Pieter Hilhorst als een ‘progressief alternatief’ voor zelfredzaamheid. De burger staat niet alleen maar heeft mensen om zich heen. Als we burgers in staat stellen om hun sociale netwerken te mobiliseren, dan zijn ze minder afhankelijk van de overheid, zonder dat ze aan hun lot worden overgelaten. Zoiets als ‘gemeenschapszin’ of ‘mantelzorg’ maar dan niet alleen in de zorgsector zeg maar. En inderdaad, dat gaat er bij elke christendemocraat met hart voor de samenleving al decennialang in als koek.
Maar zoals ze bij het CDA met schade en schande hebben ondervonden, bieden zulke ideeën over burgerschap geen handzame leidraad voor politiek keuzes. Ook samenredzaamheid geeft geen richting aan een aantal belangrijke keuzes waar politici in Den Haag en hun kiezers in het land voor staan. Moet de overheid banken redden of zelfs hele landen? Kunnen ze dat niet zelf samen doen? Hoe kunnen we samen de woningmarkt het beste uit het slop trekken? Hoe voorkomen we dat woningbouwverenigingen, toch toonbeelden van collectief burgerschap, niet nog meer gemeenschapsgeld verkwanselen?
Chocola
Het is met samenredzaamheid, zoals Hilhorst zelf al opperde in de column waarin hij het te berde bracht, als met chocola: een ingrediënt dat altijd op veel instemming van iedereen kan rekenen – ongeacht het gerecht dat ermee wordt bereid. Kiezers laten zich echter niet zomaar alle zoet voorschotelen. Als er iets spreekt uit de peilingen, is dat kiezers graag willen weten wat ze krijgen. Ze verwachten duidelijke keuzes, concrete standpunten van politici. En dat is nu precies wat GroenLinks van Sap in het zicht van de verkiezingen niet doet.
De partij is de verkiezingen ingegaan met een triomfantelijke handtekening onder het Lenteakkoord, waarvan Sap niet ophoudt te benadrukken dat we daar toch echt wel wat groen en wat links binnen hebben gehaald. Sorry, zelfs als dat zo is, dient een lijsttrekker zich in verkiezingstijd te profileren op standpunten. Kiezers weten heus wel dat er na de verkiezingen, bij de vorming van een regering, weer water bij de wijn moet worden gedaan. Maar ze vergeven het je niet als je dat al voor de verkiezingen ook maar lijkt te doen. En wat je als partijleider absoluut niet moet doen, is je identificeren met het vermeende gedachtegoed van een andere partij, en zeker niet een partij die op zo weinig concrete standpunten overeenkomsten vertoont met de jouwe.
Dus, Jolande, houd nu op met dat kansloze geflirt naar wat het ‘politieke midden’ heet te zijn maar wat allang niet meer bestaat behalve als hoop op het hiernamaals in kringen van het CDA. Spaar je zoete charmes liever voor je achterban.
Maarten van den Berg is politicoloog en werkt als communicatieadviseur
