Wie was de anonieme donateur uit Cyprus die Rita Verdonk een ton gaf voor haar partij Trots op Nederland? Een mysterie uit de recente politieke geschiedenis opgelost.
Het is september 2007. De VVD zit in de oppositie. Het kabinet Balkenende II met de VVD was gevallen; de verkiezingen van 2006 hadden slechts 22 zetels opgeleverd. Een dieptepunt. Chagrijn heerst in de fractie. Kamerlid Rita Verdonk maakt stampij. Of all people: het was immers Verdonk’s bruuske optreden als Minister van Vreemdelingenzaken in de kwestie Ayaan Hirsi Ali, een partijgenoot notabene, dat het kabinet ten val had gebracht.
Storm in de VVD
De partij had Verdonk gesteund, ondanks haar notoire rechtlijnigheid. Of juist daarom: Rita was immens populair bij de rechtervleugel. Er volgde een gooi naar het partijleiderschap dat Verdonk nipt verloor van Mark Rutte. Maar het bleef rommelen, ook na de verkiezingen. Toen Rita en plein public kritiek uitte op fractieleider Rutte (“een fatsoenlijke VVD’er, maar niet echt rechts”) en de koers van de partij, was de maat vol.
Op 17 september, nét voor Prinsjesdag, werd Verdonk uit de fractie gezet. Precies een maand later, op 17 oktober, maakte Rita haar eigen ‘beweging’ bekend: Trots op Nederland, met de inmiddels gevleugelde lijfspreuk: ‘niet rechts, niet links, maar recht door zee’.
Kapitein Rita
Trots op Nederland werd enthousiast onthaald door een deel van de VVD-achterban, dat wel vaker warm loopt voor een lonkend alternatief op rechts. Maar leden werven was niet Rita’s prioriteit. Integendeel, in navolging van Wilders’ PVV, werd ook TON geen partij met leden maar een stichting. Daarvan kun je geen lid worden maar wél donateur.
De grootse lancering van de partij in de Passenger Terminal in Amsterdam in april 2008 – met Rita als kapitein op een schip in een heroïsch recht-door-zee-decor – was gelijk al een fundraising event. Een ‘bronzen’ toegangskaart kostte € 75; een zilveren en gouden arrangement respectievelijk €150 en € 500. Daarvoor kreeg je wel ‘VIP-catering’, een optreden van jazz legende Rita Reys, en een exclusieve afterparty met de beide Rita’s.
Miljoenenjacht
Maar de ambitie van TON reikte verder dan kaartjes verkopen. € 10 miljoen was het doel dat Rita, haar adviseur Ed Sinke en campagneleider Kay van de Linde voor ogen hadden. Dat vergde serieuze donateurs, die hun bijdrage aan het campagnefonds – ondergebracht in een aparte stichting, Vrienden van Rita Verdonk – konden overmaken. Anoniem, althans dat was de bedoeling.
Belangstelling was er zeker. Al voor het oprichtingsfeest dienden zich donateurs aan, waaronder een geldschieter, die aanbood om alle 1800 toegangskaarten van het evenement voor zijn rekening te nemen. De weldoener, oud-beurshandelaar Nick van der Linden, bleek helaas krap bij kas te zitten toen de rekening kwam.
Vermogende fans
Maar er waren genoeg anderen bereid om geld te steken in TON. Een van Rita’s Vrienden van het eerste uur was Harry Mens. Mede dankzij Harry en gastoptredens in zijn televisieshow Business Class, verwierf Rita een schare vermogende fans, met name uit de bouw- en vastgoedsector.
Door een ruzie tussen Rita Verdonk en Ed Sinke, die het campagnefonds beheerde, lekte er in september 2008 uit de boekhouding een lijst met namen van donateurs. Harry Mens was er één van (€ 25.000), maar dat was geen geheim. Ook Nina Brink had al eerder bekend gemaakt, dat zij TON financieel steunde (€ 50.000). Maar dat John de Mol € 35.000 had overgemaakt, was wel een verrassing.
In de top drie stonden afvalkoning Wim Zegwaard (€ 100.000) en vastgoedmagnaat Chris Tünnessen (ook € 100.000). Deze laatste was eerder, net als Harry Mens, sponsor van Pim Fortuyn, toen deze brak met Leefbaar Nederland en zijn eigen partij oprichtte.
Een ton uit Cyprus
De derde sponsor die een ton schonk stond wel op het lijstje, maar bleef anoniem. De donateur deed dat namelijk via een bedrijf in Cyprus, genaamd ‘Pershore Holdings Limited’. Dat bleek een brievenbusbedrijf met als bestuurder een belastingadviseur, die wel meer firma’s op zijn naam had staan. Het Cypriotische handelsregister telt duizenden van dit soort brievenbusbedrijven, waarvan de aandeelhouders anoniem zijn.
Wie er achter Pershore school bleef onbekend. Verdonk en haar voormalige adviseurs hebben de naam van de donateur nooit prijsgegeven. Er werd destijds wel al veel gegoogled en gespeculeerd. Het zou zakenman John Deuss zijn. Ook werd de familie Heijmans genoemd, van het bekende bouwbedrijf. Maar het bleven slagen in de lucht.
Familiebedrijf
Wellicht dat Google nu meer prijsgeeft dan toen – want enige uren online speurwerk levert twee treffers op, die het bedrijf Pershore Holdings Limited koppelen aan een familienaam. De beste treffer is een nog actief vastgoedbedrijf in Polen, genaamd ECC River View, waarvan Pershore sinds de oprichting in 2006 staat geregistreerd bij de Poolse Kamer van Koophandel als grootste aandeelhouder. Alle andere aandeelhouders zijn bedrijven van een en dezelfde familie, net als de huidige bestuurder: de familie Heijmans.
Heijmans dus, maar het is niet de familie van het bekende bouwbedrijf. Dát bedrijf werd opgericht door stratenmaker Jan Heijmans uit Rosmalen. De eigenaar van het Poolse vastgoedbedrijf heet Dion Heijmans en komt uit Best.
Vastgoedimperium
Al in 1989 toog Dion uit het Brabantse Best naar Polen waar hij grond aankocht, en Nederlandse boeren die in Polen grond wilden kopen, financieel en juridisch advies bood. Daar was al snel gedoe over. Gealarmeerd door klachten van boeren die beweerden voor tonnen getild te zijn door Heijmans, deed de Noordbrabantse Christelijke Boerenbond (NCB) in juni 1991 een waarschuwing uitgaan tegen het bedrijf van Heijmans. Die eiste rectificatie maar haalde bakzeil bij de rechter.
Vanuit Polen bouwde Dion Heijmans een vastgoedimperium op met tientallen bedrijven – in Polen maar ook in Nederland, Luxemburg, Panama, Singapore en Thailand. En Cyprus. Dion’s zoon Adrian Heijmans heeft inmiddels bevestigd dat het bedrijf Pershore Holdings Limited in Cyprus een investeringsmaatschappij van zijn vader is.
Verkeerde vastgoedmannen
Waarom schonk Dion Heijmans destijds een ton aan Rita Verdonk? Dion zelf heeft niet gereageerd op deze vraag. Zoon Adrian neemt aan dat z’n vader achter Verdonk’s standpunten stond. Dat zal best; alleen waren Verdonk’s standpunten niet heel anders dan die van de VVD. Het zal meer een gevoel geweest zijn.
In de politieke nasleep van de bouwfraude, die aan het licht kwam in 2001, wilde niemand in Den Haag gezien worden als vriend van de bouw-en vastgoedsector. Zelfs Geert Wilders niet. Toen Wilders zijn eigen lijst startte in 2004 zei hij in de Volkskrant geen steun te willen van “verkeerde vastgoedondernemers”.
Maar Rita wél. Voor de aftrap van de race tegen Rutte om het leiderschap van de VVD, had adviseur Kay van de Linde een optreden in de BouwRAI bedacht, in plaats van een zaaltje in Nieuwspoort op het Binnenhof. Dat werd gewaardeerd, en in de wereld van de bouw- en vastgoedmannen wordt waardering graag getoond in klinkende munt. Dat wist Kay nog wel uit zijn tijd als campagneleider van Leefbaar Nederland met Pim Fortuyn.
Een ton boete
Of Dion Heijmans Verdonk ooit heeft ontmoet is onbekend. Van Dion’s handel en wandel is sowieso weinig bekend, behalve dat hij in Frankrijk een megalomaan kasteel had, en in Marbella aan de Spaanse kust een villa, waar wel eens feestelijke bijeenkomsten van bovenbemiddelde mensen plaatsvonden. Totdat hij in 2010 opdook in Business Class, het TV-programma van Harry Mens, om obligaties te verkopen van een van z’n vastgoedprojecten: een winkelcentrum in Chiang Mai, Thailand.
Dat werd geen succes. Althans, niet voor de kijkers die hun geld in het project stopten met het vooruitzicht op een mooi rendement. Ruim 400 particuliere beleggers raakten volgens Quote in totaal zo’n € 40 miljoen kwijt aan het Thaise avontuur. Bovendien kreeg de familie Heijmans ook nog bonje met de Nederlandsche Bank. Die was niet gediend van het gemarchandeer met obligatieleningen zonder bankvergunning. Uiteindelijk kreeg Dion’s dochter Esther, formeel bestuurder van het bedrijf dat de obligaties uitgaf, in 2016 een ton boete opgelegd.
